N

NAGŁÓWEK

Część tekstu, która pojawia się na początku każdej strony w zaawansowanym edytorze tekstu. Może zawierać np. tytuły rozdziałów, numery stron czy logo graficzne.

NAGRYWANIE PAKIETOWE

Tryb nagrywania dysków CD-R i CD-RW polegający na zapisie małych porcji danych zwanych pakietami. Wadą nagrywania pakietowego jest konieczność wstępnego sformatowania płyty, co zmniejsza jej pojemność prawie o 15 procent. Zalety natomiast to możliwość wielokrotnego dogrywania danych (ponad 99 razy) oraz wykorzystanie do nagrywania menedżera plików, np. Eksploratora Windows (wymaga to jednak doinstalowania specjalnego oprogramowania, dołączanego zwykle do programu do nagrywania płyt). Nagrywanie pakietowe charakteryzuje się mniejszym stratami pojemności płyty przy dogrywaniu kolejnych pakietów niż przy wypalaniu kolejnych sesji (por. MultiSession), jednak ze względu na stratę pojemności podczas formatowania płyty, ma to znaczenie dopiero po wielokrotnym nagraniu danych.

NAGRYWANIE W LOCIE

Tryb nagrywania płyt bez wcześniejszego przygotowania obrazu płyty na dysku twardym. Nagrywanie w locie jest szybsze, ale może doprowadzić do zepsucia płyty na nagrywarce niewyposażonej w system taki jak BURN-proof).

NAGRYWARKA CD-R

Napęd komputerowy, który może odczytywać płyty CD-ROM, CD, CD-R i CD-RW, a także nagrywać płyty CD-R. Za jej pomocą można np. przygotować kopie zawartości dysku twardego lub nagrać krążek z muzyką, możliwy do odsłuchania w wieży stereo. Zapisywanie danych lub muzyki dokonywane jest na czystych płytach CD-R. Raz zapisanej płyty nie można wyczyścić (formatować) i nagrać ponownie, jednak odpowiednie programy umożliwiają dodawanie danych do dysku, aż ten się zapełni (MultiSession). Czas nagrania płyty w nagrywarce zależy od ilości danych do nagrania oraz od prędkości zapisu. Przy pojedynczej prędkości zapisu 650 megabajtów danych lub 74 minuty muzyki nagrywa się w ok. 74 minuty (na szybszych nagrywarkach odpowiednio krócej). Do odczytu płyt nagrywarka CD-R używa lasera o zbliżonej mocy jak w zwykłym napędzie CD-ROM. Podczas wypalania płyt laser ten świeci już jednak z większą mocą tak, aby mógł utworzyć pity na płycie CD-R. Nagrywarki CD-R nie są już produkowane, zastąpiły je nagrywarki CD-RW.

NAGRYWARKA CD-RW

Napęd komputerowy, który może odczytywać płyty CD-ROM, CD, CD-R i CD-RW oraz nagrywać płyty CD-R i CD-RW. Nagrywarki CD-RW używają trzech różnych mocy lasera: najwyższej - do zapisu (laser przekształca fragmenty powierzchni płyty do stanu amorficznego, a więc nieodbijającego światła), średniej - do wymazywania danych (laser przekształca fragmenty powierzchni płyty z powrotem do stanu krystalicznego, w którym ta odbija światło) i najniższej - do odczytu (laser nie powoduje zmian struktury powierzchni). Czas nagrania płyty zależy od ilości danych do nagrania oraz od prędkości zapisu. Przy pojedynczej prędkości zapis 650 megabajtów lub 74 minut muzyki zajmuje 74 minuty. Nagrywarki CD-RW zapisują płyty CD-RW z prędkością równą lub mniejszą od tej, z jaką mogą nagrywać płyty CD-R. Znajdujące się na nagrywarkach oznaczenie liczbowe ( np. 40-12-48 ) opisuje, z jaką szybkością wykonywane są operacje (w kolejności): nagrywanie płyt CD-R - nagrywanie płyt CD-RW - odczyt danych.

NAGRYWARKA DVD

Urządzenie o funkcjonalności zbliżonej do nagrywarki CD-RW, które może także zapisywać dane w co najmniej jednym z trzech niekompatybilnych ze sobą standardów nagrywania płyt DVD - DVD-RAM, DVD-R (DVD-RW) i DVD+R (DVD+RW). Większość nagrywarek zapisuje tylko jeden z wymienionych standardów, nieliczne dwa, a niektóre najnowsze modele mogą zapisywać dane we wszystkich trzech standardach. Pierwsze produkowane nagrywarki DVD nie mogły zapisywać płyt CD-R i CD-RW, obecnie nie ma tej niedogodności.

NANOSEKUNDA

Jedna miliardowa część sekundy (10-9). W nanosekundach (ns) mierzy się czas dostępu do danych znajdujących się w pamięci RAM, który dla najnowszych pamięci DDR-SDRAM wynosi ok. 4 ns.

NAPĘD CD-ROM

Napęd CD-ROM umożliwia komputerowi odczytywanie płyt CD-ROM, CD, CD-R i CD-RW. Podczas odczytu na dysk znajdujący się w napędzie CD-ROM pada światło lasera (jeżeli promień lasera padnie na pit, światło nie zostanie odbite). Informacje o odbiciu lub nieodbiciu światła lasera przekazywane są do komputera jako jedynki i zera, tworzące bity danych. Prędkość odczytu danych z CD-ROM-u określa się jako wielokrotność prędkości pierwszego napędu tego typu (oznaczanej jako x1) - 150 kB/s. Tak więc napęd CD-ROM x50 powinien odczytywać dane z maksymalną szybkością transferu 7,3 MB/s. Czas dostępu do informacji w typowych napędach CD-ROM wynosi 90-120 ms, czyli jest ok. 10 razy dłuższy niż dla dysków twardych.

NAPĘD DVD-ROM

Urządzenie umożliwiające odczytywanie płyt DVD i DVD-ROM, a także zwykłych płyt CD, CD-ROM, CD-R, CD-RW. Zasada działania napędu jest taka sama jak napędu CD-ROM, różnica polega na wykorzystaniu innego typu lasera. Napędy DVD-ROM działają obecnie z szybkością transferu od 1,3 MB/s (x1) do 20,8 MB/s (x16). Dla napędu DVD-ROM przyjęto podstawową prędkość odczytu (x1) na poziomie 1,3 MB/s. Nowoczesny napęd DVD-ROM x16 ma więc szybkość transferu znacznie większą od najszybszych napędów CD-ROM.

NAPĘD FDD

Komputerowe urządzenie elektromechaniczne, które może odczytywać i zapisywać dane na dyskietkach magnetycznych i dyskietkach magnetooptycznych. Przez napęd dyskietek rozumiemy zwykle napęd dyskietek 3,5-calowych. Inne rodzaje napędów to: napęd dyskietek 5,25-calowych (obecnie już nieprodukowany), napęd ZIP, napęd Jaz, napęd magnetooptyczny.

NAPĘD FLOPTICAL

Napęd dyskietek wykorzystujący dodatkowo oprócz magnetycznego, także optyczny mechanizm laserowy do pozycjonowania głowicy odczytującej dane. Dzięki temu ścieżki z danymi mogą być umieszczone znacznie ciaśniej, w wyniku czego znacząco wzrasta pojemność dyskietki, na której zapisuje się dane. Najpopularniejszy napęd floptical LS-120 może odczytywać typowe dyskietki o pojemności 1,44 MB, a na specjalnych dyskietkach zapisywać do 120 MB danych. Napędy floptical nie przyjęły się na rynku, w przeciwieństwie do napędów ZIP.

NAPĘD JAZ

Napęd dyskietek Jaz opracowany przez firmę Iomega. Czas dostępu do informacji zapisanych na nośnikach Jaz wynosi od 10 do 12 ms (tyle, ile w dyskach twardych), a szybkość transferu danych wynosi ok. 7,4 MB/s. Napęd Jaz przyłącza się do komputera przez interfejs SCSI.

NAPĘD MAGNETOOPTYCZNY

W tych napędach do odczytu informacji używa się lasera, a do zapisu zarówno lasera, jak i standardowej głowicy magnetycznej (podobnej do tych używanych w napędach dyskietek). Podczas zapisu danych laser najpierw podgrzewa ochronną powierzchnię dyskietki magnetooptycznej tak, aby następnie głowica magnetyczna mogła dokonać zmiany informacji w jej warstwie magnetycznej. Gdy temperatura powierzchni dyskietki znowu się obniży, możliwy będzie już tylko odczyt informacji, który odbywa się z użyciem lasera o mniejszej mocy. W odczycie wykorzystuje się tzw. efekt Kerra - odbite światło lasera ma inną polaryzację w zależności od tego, czy odbiło się od namagnesowanej czy nienamagnesowanej powierzchni. Napędy magnetooptyczne są szybsze niż napędy dyskietek, wolniejsze jednak niż dyski twarde.

NAPĘD ZIP

Napęd dyskietek ZIP opracowany przez firmę Iomega. Czas dostępu do informacji w tym napędzie wynosi ok. 25 ms, a szybkość transferu maksymalnie 7,3 MB/s (dla nowszych napędów oznaczanych ZIP 750). Dyskietki i napędy ZIP stosuje się do przenoszenia dużych ilości danych. Napęd ZIP przyłącza się do komputera przez interfejs SCSI, IDE, port USB, FireWire lub port równoległy.

NAPSTER

Jeden z pierwszych programów typu peer-to-peer, który pozwalał podłączonym do internetu użytkownikom na udostępnianie i pobieranie od innych użytkowników Napstera plików muzycznych o rozszerzeniach .mp3 oraz .wma Napster umożliwiał także rozmowę przyłączonych do niego użytkowników (tzw. chat) za pomocą wymienianych tekstowych komunikatów. Z Napsterem związanych było wiele kontrowersji, gdyż bez zgody twórców wymieniano za jego pomocą komercyjne utwory muzyczne. Wysoka jakość plików muzycznych porównywalna z jakością CD narażała producentów muzycznych oraz artystów na straty finansowe. Dynamiczny rozwój i ogromna popularność powstałego w 1999 r. Napstera spowodowały wytoczenie jego twórcom procesu sądowego przez pięć dużych wytwórni muzycznych. Choć wyrok sądowy zagroził istnieniu Napstera, po odwołaniu wstrzymano jego likwidację. W październiku 2000 r. doszło do podpisania finansowej umowy pomiędzy gigantem mediowym firmą Bertelsmann a Napsterem, w wyniku której Napster może stać się w przyszłości produktem komercyjnym. Obecnie, po serii procesów sądowych wytoczonych Napsterowi m.in. przez RIAA, sieć Napstera całkowicie przestała działać.